درمان آفت دهان کودکان

زخم های آفتی از رایج ترین زخم های دهان در همه سنین خصوصاً کودکان هستند که بسیار دردناکند. عوامل روانی و رژیم های خاص غذایی در بوجود آمدن آنها بی تأثیر نیستند. خوشبختانه با راه های درمانی نوین و اقدامات حمایتی می توان درد آنها را تسکین داد و درمان کرد و از ابتلای مجدد به آنها جلوگیری نمود.

آفت در کودکان

زخمهای آفتی، که به عنوان آفت دهان نیز شناخته می شوند، رایج ترین نوع زخم در دهان هستند. این زخم ها بطور تقریبی ۲۰ درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است ابتدا در زمان کودکی مشاهده شوند. دلیل اصلی ایجاد زخم های آفتی ناشناخته است. این زخم ها واگیردار نیستند و افراد مبتلا به این بیماری احتمال دارد مجدداً به آن مبتلا شوند.

علائم

•    زخم های آفتی مینور

زخم های آفتیمینور تقریباً بیش از ۸۰ درصد موارد ابتلا را در بر می گیرد. این زخم ها فقط بر روی قسمت های متحرک و غیر کراتینه بافت دهان ظاهر می شوند. این زخم ها کوچک هستند و اندازه تقریبی آنها کمتر از یک سانتیمتر بر قطر دایره بوده و به شدت دردناک می باشند. آفت های مینور در عمل آفت های سطحی هستند که با یک غشای کاذب پوشیده شده اند و رنگ قرمز روشن (ملتهب) دارند. همچنین این زخم های دهانی می توانند به صورت گروهی نیز ظاهر شوند. زخم های آفتی مینور معمولاً بدون باقی ماندن اثر خاص ظرف مدت ۷ تا ۱۰ روز درمان می شوند.

•    زخم های آفتی ماژور

زخم های ماژور کمتر از ۱۰ درصد زخم های آفتی را به خود اختصاص می دهند. این زخم ها بزرگتر (بزرگتر از یک سانتیمتر بر قطر دایره) و عمیق تر از زخم های مینور هستند و برایدرمان  آنها به هفته ها یا ماه ها زمان نیاز است. این زخم ها پس از بهبود معمولاً نشانه هایی را در بیمار از خود بر جای می گذارند.

•    زخم های آفتی تبخال مانند

زخم های آفتی تبخال مانند به صورت تاول های متعدد، کوچک و خوشه ای بر روی بافت غیر متحرک (کراتینه) دهان ظاهر می شوند. این زخم ها شبیه زخم های ساده تبخال هستند. زخم های تبخال مانند اغلب در قسمت پسین دهان قابل مشاهده هستند و معمولاً ظرف مدت یک ماه درمان می شوند.

علت و دلایل

•    فشار روانی
•    آلرژی غذایی
•    آلرژی یا حساسیت به خمیر دندان های حاوی سدیم لوریل سولفات (یک ماده امولسیون کننده)
•    آسیب دهانی، شامل آسیب هایی که به علت مسواک زدن شدید ایجاد می شود
•    فقر ویتامین بی ۱۲، فولات، یا آهن.

عواملی که بر ایجاد و شدت این بیماری تاثیر می گذارند شامل موارد زیر هستند:

•    رژیم و تغذیه
•    بهداشت دهان
•    فلوریداسیون
•    معیارهای پیشگیری دندان
•    انتقال باکتری های پوسیدگی زا از مادر به کودک
•    استعداد ژنتیک کودک برای ابتلا به بیماری های دندان
•    جریان بزاق و سطح PH موجود در آن
•    شاخص های ایمنی
•    سبک و نوع زندگی
•    سابقه ابتلا به بیماری های دندان

بیماری های شبیه زخم های آفتی

•    فارنژیت به همراه تب در کودکان
•    عفونت ناشی از ویروس تبخال: زخم های این عفونت بر روی قسمت های غیر متحرک و سخت (کراتینه) بافت دهان همچون لب ها، سق دهان، و لثه ظاهر می شود. این زخم ها در ابتدا به صورت تاول خود را نشان می دهند و در ادامه این تاول ها می ترکد و یک زخم دردناک را ایجاد می کند. این زخم ها بسیار واگیردار هستند.
•    بیماری های خود ایمنی:
سندرم بهجت، سندرم رایتر، بیماری های التهابی روده، لوپوس اریتماتوس، پمفیگوئید تاولی، پمفیگوس وولگاریس.
•    بیماری های ویروسی:
ویروس هرپس، سیتو مگالو ویروس، واریسلا، ویروس کوکساکی.
•    بیماری های ترپونمایی:
سفلیس.
•    عفونت های قارچی:
ﻛﺮﻳﭙﺘﻮﺳﭙﻮرﻳﺪﻳﻮم، موکورمایکوز، و هیستوپلاسموز.
•    بیماری های هماتولوژی/ آنکولوژی:
نوتروپنی دوره‌ای و سرطان سلول سنگفرشی

راه ها و روش های درمان

سلامت دهان نقش اساسی در حفظ سلامت کلی کودکان زیر هفت سال دارد. به همین دلیل استفاده از خدمات افراد با تجربه فامیل، خدمات حرفه ای دندان پزشکی، و سایر خدمات حرفه ای مربوط به سلامت در دستیابی به سلامت دهان کودکان ضروری است.

راه های کلیدی در بهبود سلامت دهانی کودکان شامل موارد زیر است:

•    درمان به موقع
•    ارزیابی ریسک ابتلا به بیماری
•    رعایت دستورالعمل های پیشگیری
•    ارزیابی نتایج حاصل از سلامت دهان

اهداف معاینه سلامت دهانی کودک شامل موارد زیر است

•    ارزیابی ریسک ابتلای کودک به بیماری های دندان
•    ارائه دستورالعمل های پیشگیرانه
•    شروع یک برنامه دندان پزشکی پیشگیرانه
•    تعیین مناسب ترین جدول زمانی مراجعه به دندانپزشک برای کودک

اولین معالجات دندان پزشکی کودک:

•    سوال درباره سابقه درمانی کودک
•    پرس و جو درباره عادت های غذایی و رژیمی کودک
•    ارزیابی نیاز به استفاده از مکمل های فلوراید
•    ارزیابی سلامت دهانی کودک
•    بررسی دهان برای وجود مشکلات دندان یا سایر مشکلات احتمالی
•    ارزیابی ریسک ابتلا به بیماری های دهان و دندان
•    صحبت درباره استفاده از تکنیک های سلامت دهان که برای سن کودک مناسب باشد.

درمان با دارو

•    درمان علائم بیماری

پماد و ژل حفاظتی همچون زیلاکتین و اوراژل. شربت دیفن هیدرامین.
•    داروهای ضد التهاب
احتمالاً سودمندترین نوع درمان استفاده از این نوع داروها است. برای درمان آفت های خشک از داروی آفتازول چهار بار در روز می توان استفاده کرد.
•    آنتی بیوتیک
برای اجتناب از ابتلای کودکان و زنان باردار از آنتی بیوتیک استفاده می¬شود.
•    ایمونومدولاتوری
معمولاً به صورت محتاطانه برای درمان بیماران ایدز مورد توجه قرار می¬گیرد.
•    مکمل
قرص روی، ویتامین سی، ویتامین بی، و لیزین. در این رابطه برای بهبود می توان دهان شویه با روغن بابونه انجام داد.
•    دهان شوی ضد میکروب
کلرهگزیدین گلوکونات.

درمان خانگی و پیشگیری های اولیه

•    از ایجاد آسیب در داخل دهان جلوگیری کنید، زیرا این آسیب می تواند نقطه شروع ایجاد زخم های آفتی باشد.
•    از خوردن غذاهای ترش و سخت همچون برخی بیسکویت های سفت، چیپس سیب زمینی، و شیرینی های سفت اجتناب کنید.
•    از مسواک زدن شدید بپرهیزید! شدت زیاد در مسواک زدن می تواند به لثه ها و مخاط دهان آسیب برساند و باعث ایجاد زخم های آفتی شود.
•    از خمیردندان های حاوی سدیم لوریل سولفات که امولسیون کننده ای است که به خمیردندان ها اضافه می شود استفاده نکنید.
•    از استرس دوری کنید.
•    از غذاهای آلرژیک همچون شکلات، پرتقال، آجیل و گوجه فرنگی دوری کنید.

•    دستورالعمل بهداشت دهانی باید در طول دوره قبل از تولد توسط مادر اجرا شود. اهمیت حفظ یک سطح مناسب از بهداشت دهانی نمی تواند به عنوان یک مسئله بی اهمیت تلقی شود. در این رابطه بهداشت دهانی مادر می تواند بر وزن نوزاد و نیز سلامت دهانی وی تاثیر گذارد.
دهان یک کودک دارای میلیون ها باکتری است که شامل باکتری واگیردار استرپتوکوکوس موتانس است. این باکتری منشا ایجاد بیماری در دهان است. در عمل هنگامی که والدین قاشق غذای کودک را در دهان خود قرار می دهند، این باکتری از دهان والدین به دهان کودک منتقل می شود و دندان کودک را آلوده می کند. این فرآیند ممکن است حتی در یازده ماهگی پس از تولد کودک نیز اتفاق افتد. خطر ابتلای کودک به بیماری های دندان زمانی بیشتر افزایش پیدا می کند که مادر خود دارای مشکلات دهان و دندان باشد.
در گذشته کودکان تنها زمانی به دندان پزشک مراجعه می کردند که یک مشکل جدی برای آنها پیش آمده باشد. این روش برخورد دیر موقع و انفعالی دیگر برای حفظ سلامتی کودک مناسب نیست. در حال حاضر مراقبت از سلامت دهانی کودک از مسائلی است که باید حتی در طول دوره ای که دندان ها در دهان کودک شکل می گیرند نیز مورد توجه قرار گیرد.
انجمن دندان پزشکی آمریکا، آکادمی دندان پزشکی عمومی آمریکا، و آکادمی دندان پزشکی کودکان در آمریکا همگی پیشنهاد می کنند اولین بازدید سلامت دهانی کودک باید در ۱۲ ماهگی وی یا در فاصله کوتاه پس از شکل گیری اولین دندان های نوزاد انجام شود. این زمان در عمل مناسب ترین زمان برای یک دندان پزشک جهت ارزیابی سلامت دهانی و دندانی کودک و نیز تشخیص هرگونه مشکل احتمالی موجود در این بخش است.

توجه داشته باشید که رخم های آفتی کوچک اگرچه در بیشتر موارد برای شما و کودک دلبندتان دردسرساز نیستند، ولی در بعضی مواقع می توانند نشانه ی ابتلا به بیماری های جدی تری از قبیل سرطان باشند. به همین دلیل بهتر است که در صورت تداوم آنها جهت درمان به دندان پزشک مراجعه کنید.