آبسه دندان چیست؟
وقتی دندان شما زق زق کند و در طول شب شما را با درد بیدار نگه دارد، احتمالا مشکل چیزی بیشتر از یک دندان درد ساده است. آبسه دندان عفونتی داخل دندان است که سر ریشه یا دور ریشه گسترش پیدا کرده است. این عفونت دندان از قسمت داخلی دندان که اتاق پالپ نام دارد، نشات گرفته است. در داخل اتاق پالپ عصب ها و رگ های خونی ای وجود دارند که روی هم رفته پالپ نامیده می شود. قبل از شکل گیری آبسه، دندان در اصل توانایی خود در مبارزه با عفونت را از دست می دهد و باکتری ها می توانند به اتاق پالپ حمله کنند و تکثیر پیدا کنند. با تکثیر باکتری، عفونت معمولا از اتاق پالپ گسترش پیدا می کند و از انتهای ریشه به سمت استخوان خارح می شود. آبسه انباشت چرکی است که از گلبول های سفید خون مرده، بقایای بافت و باکتری ساخته می شوند.
آبسه دندان از لحاظ منشا عفونت اولیه با آبسه لثه تفاوت دارد. آبسه دندان ( یا آبسه پری آپیکال) از پالپ دندان نشات می گیرد و از اپکس دندان در انتهای ریشه خارج می شود. آبسه لثه ( آبسه پریو دنتال ) در یک پاکت لثه خارج از دندان و در نزدیکی ریشه دندان شروع می شود. درمان آبسه و آفت دهان به این بستگی دارد که عفونت از کجا نشات می گیرد.
این مشکلات شکاف هایی در مینای دندان ایجاد می کنند که باعث می شود باکتری ها مرکز دندان ( پالپ) را عفونی کنند. عفونت همچنین از ریشه دندان تا استخوان هایی که از دندان محافظت می کنند، گسترش پیدا می کند.
آبسه پری آپیکال
این نوع آبسه در مرکز دندان ( پالپ دندان) شروع می شود. این رایج ترین نوع آبسه است. این نوع آبسه معمولا به عنوان عوارض پوسیدگی دندان ( کرم خوردگی دندان) بوجود می آید. پوسیدگی دندان بسیار رایج است. پوسیدگی دندان باعث آسیب و فرسایش لایه های محافظ دندان ( مینا و عاج) می شود. آسیب وارد شدن به دندان باعث می شود که باکتری ها برای ایجاد عفونت به پالپ حمله کنند.
عفونت پالپ گسترش پیدا می کند تا آبسه بوجود بیاید. گاهی اوقات آبسه پری آپیکال به دلیل مرگ عصب دندان به هر دلیل مثلا آسیب دیدگی، بوجود می آید..بافت مرده داخل دندان بیشتر مستعد عفونت است.
آبسه پریودنتال
این نوع آبسه در ساختارهای محافظ دندان از قبیل پیرادندان که بین دندان و لثه است، شروع می شود.این نوع آبسه معمولا به عنوان عوارض خارجی بیماری لثه ( بیماری پریددنتال) شکل می گیرد که عفونت یا التهاب بافت هایی است که دور دندان را فراگرفته است. بیماری لثه اغلب باعث می شود لثه کمی از دندان فاصله بگیرد. این مساله باعث ایجاد پاکت هایی می شود که با باکتری پر می شوند و گسترش پیدا می کنند و یک آبسه لثه تشکیل می دهند. آبسه پریودنتال همچنین به عنوان عوارض جانبی آسیب به لثه یا پیرادندان ایجاد می شود. گاهی اوقات آبسه پریودنتال ورم لثه نامیده می شود، زیرا آبسه باعث ایجاد ورم نزدیک لثه می شود.
علائم
دندان دردی که شدید و مستمراست و باعث می شود دندان زق زق کند و دردآزاردهنده ای داشته باشد یا درد حاد یا شدیدی داشته باشد، از علائم رایج آبسه دندان هستند. علائم دیگر شامل موارد زیر است:
- تب
- احساس درد در هنگام جویدن غذا
- بوی بد در حین نفس کشیدن
- ناراحتی، ناخوشی یا بدحالی
- قرمزی و ورم لثه
- ورم در ناحیه بالا و پایین آرواره
- زخم باز در حال خشک شدن در اطراف لثه
در صورتی که در نتیجه عفونت،ریشه دندان بمیرد، درد دندان متوقف می شود. با این حال، این اتفاق به منزله این نیست که عفونت خوب شده است. عفونت فعال است و گسترش پیدا می کند و بافت را از بین می برد. از این رو، حتی اگر درد دندان خوابید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
علت و دلایل
آبسه دندان دلایل زیادی دارد.یکی از رایج ترین دلایل آبسه دندان وقتی است که حفره دندان ( پوسیدگی) به قدری بزرگ و عمیق شود که به اتاق پالپ برسد. یک فرآیند التهابی در دندان صورت می گیرد. التهاب پالپ ( پالپیت) چیزی است که به عنوان دندان درد می شود. التهاب پالپ با آزمایش هایی که توسط دندانپزشک به صورت برگشت پذیر و برگشت ناپذیر انجام می شود. التهاب برگشت پذیر به این معنا است که پالپ دچار سوزش شده است، اما فرصت بهبود را دارد. التهاب پالپ برگشت ناپذیر به این معناست که التهاب بهبود پیدا نمی کند و پالپ در حال از بین رفتن است. وقتی پالپ مرد، با گسترش عفونت از دندان به لیگامان لثه و استخوان فک در زیر آن، آبسه بوجود می آید.اغلب، در صورتی که مراحلی برای برطرف سازی عفونت در سطوح ابتدایی صورت بگیرید، می توان دندان مرده را نجات داد.
از دلایل دیگر بافت مردگی دندان و آبسه کردن دندان می توان به مواردزیر اشاره کرد: ۱) صدمه وارد شدن به دندان، ۲) درمان درمان از قبیل قرار دادن تاج یا پرکردن دندان که به اتاق پالپ بیش از حد نزدیک می شود یا ۳) آسیب به دندان ناشی از دندان قروچه کردن یا برهم فشردن دندان ها. در هر شکل از آبسه دندان، اتاق پالپ به شکل بدی تحت تاثیر قرار می گیرد و نمی تواند از آسیب بوجود آمده بهبود پیدا کند. وقتی منبع خون از بین رفت، منبع تغذیه از بین می رود. در نتیجه، پالپ به سرعت می میرد. آسیب ناشی از دندان قروچه کردن یا برهم فشردن دندان ها ( آسیب جفت شدگی دندان نامیده می شود) یک آسیب تدریجی و دیراثر است.
همه دندان ها می توانند دچار آبسه شوند، اما دندان های عقل بیشتر مستعد آبسه دندان هستند، زیرا به سختی می توان دندان های عقل را تمیز کرد و دچار پوسیدگی می شوند، بدون اینکه متوجه شوید. دندان های عقل اغلب برای جلوگیری از این عوارض کشیده می شوند.
تشخیص
دندانپزشک دندان های شما را با یک ابزار مخصوص دندان معاینه می کند. در صورتی که دندان شما آبسه کرده باشد، وقتی دندانپزشک آن را معاینه می کند، احساس درد می کنید. دندانپزشک همچنین از شما می پرسد که آیا وقتی چیزی می جوید یا وقتی دهان خود را محکم می بندید، درد شدت پیدا می کند یا خیر. علاوه براین، در صورتی که لثه های شما متورم و قرمز شده باشند، دندانپزشک حدس می زند دندان شما آبسه کرده است. دندانپزشک همچنین از دندان شما عکس برداری می کند تا خوردگی استخوان دور آبسه را بررسی کند.
درمان
راهبردهای از بین بردن عفونت، محافظت از دندان و جلوگیری از عوارض، اهداف درمان آبسه دندان هستند.
برای از بین بردن عفونت، آبسه باید تخلیه شود. تخلیه از طریق دندان و با استفاده از روش درمان ریشه دندان صورت می گیرد. این شیوه همچنین برای از بین بردن هر بافت ریشه مریض پس از خارج شدن عفونت توصیه می شود. در این صورت، یک تاج روی دندان قرار داده می شود.
همچنین ممکن است دندان کنده شود تا تخلیه از طریق حفره دندان صورت گیرد. در نهایت، شیوه سوم تخلیه آبسه برش بافت لثه متورم است. آنتی بیوتیک ها برای برطرف سازی عفونت تجویز می شوند. به منظور کاهش درد و ناراحتی مرتبط با دندان آیسه کرده، شستشو با آب نمک گرم و مسکن های موجود در بازار از قبیل ایبپوپرفن را می توان مورد استفاده قرار داد.
التهاب و درد آبسه با یک لیزر سطح پایین برطرف می شود و باعث می شود بیمار تزریق کم دردتری را دریافت کند.
درمان اولیه
در سریع ترین زمان ممکن به دندان پزشک مراجعه کنید. دندانپزشک عموما چرک ها را خشک می کند و این کاراغلب باعث می شود که درد دندان بخوابد. این کار یا با برش آبسه با لانست یا با ایجاد سوراخی کوچک در دندان برای تخلیه چرک صورت می گیرد. گاهی اوقات، در صورت نبود عفونت، چند روز پس از تخلیه چرک یک داروی آنتی بیوتیک تجویز می شود تا هر نوع عفونت باقی مانده از بین برود. با این حال، در اغلب مواقع پس از تخلیه چرک به آنتی بیوتیک نیاز نیست.
در صورتی که در مراجعه به دندانپزشک تاخیر ایجاد شود، یک پزشک یا پرستار یک آنتی بیوتیک تجویز می کند تا مانع از تشدید آبسه یا گسترش آن شود. هنوز باید هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید. توجه: در صورتی که با خوردن پاراکتامول و ایبوپروفن به تنهایی درد تسکین پیدا نکرد، هر دو دارو را با هم بخورید. بعضی از افراد نیاز دارند که پزشک مسکن های قوی تری برای آنها تجویز کند.
درمان آبسه پری اپیکال
درمان این نوع آبسه عموما به صورت عصب کشی است. این شیوه درمانی بخش داخلی مرده یا آسیب دیده بدن ( پالپ) را نجات دهد و ترمیم کند. به طور خلاصه- دندان پزشک دندان مرده را سوراخ می کند و باعث می شود چرک از دندان بیرون برود و سپس بافت پالپ مرده را جدا می کند. سپس یک ماده پرکننده ریشه داخل دندان قرار داده می شود تا فضای خالی را پر کند و از عفونت بیشتر جلوگیری کند. ( توجه: حتی اگر درد با بیرون کشیدن اضطراری اولیه چرک از بین رفته باشد، هنوز احتمالا به عصب کشی نیاز دارید. این به خاطر این مساله است که عفونت و آبسه قطعا برمی گردند،مگر اینکه بافت پالپ مرده جدا شده باشد و جای آن پر شده باشد).
در صورتی که علی رغم عصب کشی عفونت باقی مانده باشد، پزشک باید دندان را بکشد.
درمان آبسه پریو دنتال
وقتی چرک بیرون کشیده شد، دندان پزشک پاکتی را که آبسه در آن شکل گرفته تمیز می کند. پس از آن دندانپزشک سطوح ریشه دندان را صاف می کند تا لثه دوباره به دندان نزدیک شود و هر نوع پاکتی از بین برود. این کار باعث می شود که عفونت مجددا سرایت نکند. در صورتی که به صورت مکرر آبسه پریودنتال داشته باشید باید به جراح دهان مراجعه کنید. جراح دهان برای شکل دهی مجدد بافت لثه یک عمل جراحی انجام می دهد.
مراقبت های بهداشتی از دهان و دندان باعث کاهش خطر آبسه کردن دندان می شود.همچنین، در صورتی که دندان شما آسیب دید ( مثلا لق شد یا تکه ای از آن کنده شد)، سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید.
